Τάσος Λειβαδίτης

Το "Πιστεύω"... από τον Τάσο Λειβαδίτη

Πιστεύω στα χαλασμένα ρολόγια γιατί μπορώ να τα φτύνω άφοβα...

Πιστεύω στις πέντε ηπείρους για τα ωραία χρώματά τους πάνω στο χάρτη...

Πιστεύω στις άδειες κάμαρες που ξεκλειδώνοντας βρίσκεις καμιά φορά τον εαυτό σου...

Πιστεύω στους τρελούς την ώρα που προσεύχονται και στις μηλιές το βράδυ που συλλογιούνται...

Πιστεύω στα μικρά φτωχά ενθύμια της μητέρας μου και στην άσπιλη σύλληψη της Παρθένου...

Πιστεύω στη φωνή του ομπρελά που είναι μια ολόκληρη χαμένη νεότητα...

Πιστεύω στα ωραία πουλιά που πετάγονται μέσ' απ' τα πιο πικρά βιβλία...

Πιστεύω στο φίλο που συναντάς άξαφνα μέσα σ' ένα παραμύθι...

Πιστεύω στο απίστευτο που είναι η πιο αληθινή μας ιστορία...

Πιστεύω στο φεγγάρι, όταν πέφτει στο πηγάδι, για να μη φαίνεται, καθώς σκύβει να το δει, η πλάτη του ραχιτικού παιδιού...

Πιστεύω στα σκυλιά που όταν γαβγίζουν σηκώνουν το κεφάλι, σαν κάποιον να κοιτάζουν που περνάει πιο ψηλά...

“Μικρό βιβλίο για μεγάλα όνειρα”
Συγγραφέας: Λειβαδίτης, Τάσος

«Έζησα μες στη ματαιότητα
και πάνω στον Ωκεανό…»

Κάπως έτσι ξεκινά να γράφει ο ποιητής, δημιουργώντας μια αυτοβιογραφία της γνώσης, που σκοπό έχει να μας διδάξει τις κρυφές χαρές της ζωής αλλά και του ονείρου, του ανέφικτου ή έστω του μη πραγματοποιήσιμου.

«Όμως, ακόμα δεν μπόρεσα να καταλάβω
γιατί δεν πραγματοποιούνται τα ανθρώπινα όνειρα.»

«Ώ ανεκπλήρωτο, που ακόμα κι όταν όλα μας εγκαταλείπουν εσύ αφήνεις έξω από την πόρτα μας
ένα μικρό γιασεμί.»

«Ώσπου νύχτωνε και τ’ άστρα φώτιζαν σιγά σιγά
το ακατανόητο του κόσμου.»

Θα μπορούσαμε να κατηγοριοποιήσουμε το βιβλίο του Τάσου Λειβαδίτη, αν υπήρχε τέτοια κατηγορία στο χώρο της λογοτεχνίας, τοποθετώντας το στο ράφι του «ονείρου», παρέα ίσως με την «Ερμηνεία των ονείρων» του Σίγκμουντ Φρόυντ, ή έστω να το ανακηρύξουμε ως μια μπροσούρα για την παιδεία ή ως ένα απόλυτο μανιφέστο για την αγάπη της μάθησης και τον πόνο της γνώσης.

«Αλήθεια, θα μάθουμε ποτέ ποιοί είμαστε; Όνειρα, φιλοδοξίες, επιθυμίες, φόβοι» «πρέπει να βρω μιαν απάντηση, σκεφτόμουν,
αλλιώς είναι σα να μην έζησα»

Πρόκειται ίσως για ένα «εγχειρίδιο» της ποιητικής τέχνης, ακόμα κι αν ο συγγραφέας του ποτέ δεν το χαρακτήρισε επίσημα στο εξώφυλλο του βιβλίου,
ως συλλογή ποιημάτων, είτε ως αυτοβιογραφία, είτε ως πεζογράφημα με στοιχεία παρμένα από την αληθινή του ζωή. Χαρακτηρίζουμε όμως, το τελευταίο βιβλίο που πρόλαβε να δει τυπωμένο, ως μια συλλογή ποιημάτων, συγκαταλέγοντάς το ανάμεσα στις 1400 και πλέον σελίδες του συνολικού ποιητικού του έργου. Κι αυτό γιατί πέρα από συγγραφέας ποιητικών έργων, ο Τάσος Λειβαδίτης υπήρξε δάσκαλος της ποιητικής τέχνης, που έδωσε τη φλόγα και το ερέθισμα σε πολλούς μεταγενέστερους μαθητές, να ακολουθήσουν τα χνάρια και τα βήματα που ο ίδιος άφησε τυπωμένα στα πολύπλοκα και δυσνόητα μονοπάτια που δημιούργησε.
Σκόπιμα; Ίσως…

«Άλλα και ποιος δεν έκλεισε μια πόρτα χωρίς να προφτάσει ν’ ακούσει την απάντηση;
Ή ποιος μπορεί ν’ αποδείξει ότι είναι αθώος;
Κι αγάπησα με πάθος κάτι που δε γνώρισα ποτέ.
Τι ήταν;
Τέλος, μια νύχτα έρχεται και κάθεται πάνω στο στήθος σου η φριχτή υποψία —
και τότε τι κάνεις;»

Τώρα μένει, ο κριτικός λογοτεχνίας του μέλλοντος, να αποκωδικοποιήσει τα καλά κρυμμένα νοήματα που φωλιάζουν σα σπίθες έτοιμες να βάλουν φωτιά, στις 76 σελίδες αυτού του μικρού αριστουργήματος. Ένα αριστούργημα, τέλειο και προσεγμένο μέχρι και την παραμικρή λεπτομέρεια, που μιλάει για όλα, για όλους, που θίγει με το μπαμπάκι, που σφάζει με το μελάνι της γραφομηχανής, που προβληματίζει, διδάσκει, άλλοτε γλυκαίνει το στόμα σαν καραμέλα, κι άλλοτε πάλι βυθίζει το πνεύμα μέσα σ’ έναν ωκεανό ερωτημάτων χωρίς απαντήσεις.

«Κι υστέρα έρχονται και σε ρωτάνε: «σε ποιον έχω την τιμή;», «στο μουνί της αδερφής σου, βρε ηλίθιε — δε βλέπεις;»

«Στεκόμουν στη γωνία, ωραίες γυναίκες περνούσαν, ω Θεέ μου, πόσο ωραίες, τις παρακάλεσα, τους έταξα λεφτά, μα τώρα γέρασα και αρνούνται…»

ΤΑΣΟΣ ΛΕΙΒΑΔΙΤΗΣ - ΑΦΙΕΡΩΜΑ - ΜΕΡΟΣ ΠΡΩΤΟ

Γεγονός είναι, πως ο Τάσος Λειβαδίτης δεν παρέλειψε να υμνήσει στα περισσότερα έργα του, το γυναικείο φύλο, με μια συμπάθεια που γίνεται σε κάποιους στίχους λατρεία, ένα είδος υποταγής μπροστά στα θηλυκά στοιχεία όλης της πλάσης, ξεκινώντας από τη μητέρα, περνώντας στη μικρή του εξαδέλφη, απογυμνώνοντας πλήρως τα γυναικεία κορμιά που συναντούσε στο διάβα του, όπως συνέβη με τη θεία του Ρόζα, για να φτάσει μέχρι και τα κάτω άκρα μιας ιερόδουλης, περιεργαζόμενος τις κινήσεις των ποδιών της, όπως αυτά ανεβοκατέβαιναν σκάλες, τρέχοντας σε δρόμους και σκηνικά που ο ίδιος ο Τάσος έπλαθε μέσα από τις σελίδες του, και καταλήγοντας τελικά στην προέκταση των γυναικείων ποδιών, τα υποδήματα, αλλά και κάθε αξεσουάρ που θα μπορούσε να συνοδεύει το κάλλος αυτών.

«όπως τότε παιδί που οι υπηρέτριες έσκυβαν και κοίταζα με αγωνία τις δαντέλες στις άσπρες κυλόττες τους»

«το ξενοδοχείο που πηγαίναμε με τη θεία Ρόζα ήταν πάντα κακοφωτισμένο
όταν τελειώναμε η θεία έκλαιγε και προσπαθούσε να συμμαζέψει ό,τι απόμεινε απ’ τη ζωή της
σ’ έναν παλιό κορσέ — όταν βγαίναμε περπατούσαμε αμίλητοι, «είμαι μεγαλύτερη σου — σε αποπλανώ», μου ‘πε κάποτε, «ναι, θεία — αλλά θα πάτε στον παράδεισο γι’ αυτό»

«όταν γύρισα σπίτι δεν ακούγονταν πια τ’ ανάλαφρα βήματα των κοριτσιών…»

Σε κάποια σημεία του βιβλίου, μας παρακινεί να τον ακολουθήσουμε κάτω από τις ξύλινες σκάλες του σπιτιού, για να δούμε τη ματιά του να κοιτάζει επίμονα, επικεντρωμένη στις κινήσεις και τα συναισθήματα των ανθρώπων της οικογένειας.

«Θυμάσαι που περιμέναμε με αγωνία την επιστροφή της μητέρας
από κάποια επίσκεψη
κι αργότερα περιμέναμε στη στροφή της σκάλας τη Μαρία του πάνω πατώματος…»

«καμιά φορά η μητέρα με ρωτούσε δακρυσμένη «γιατί σ’ αρέσει να ταπεινώνεσαι;» «θέλω να καταλάβω, μητέρα».

Εδώ διακρίνουμε την διάθεση του Τάσου Λειβαδίτη, να πέσει πολύ χαμηλά για να παρατηρήσει τον κόσμο, ώστε τελικά να αντιληφθεί την πλάση από μια διαφορετική οπτική γωνία, τέτοια όμως που θα πρέπει να τον ταπεινώσει, που θα πρέπει να τον εξευτελίσει, προκειμένου όπως μας λέει ο ίδιος «να καταλάβει».

«ανάμεσα σε πολύτεκνες οικογένειες που κοιμόντουσαν όλοι στο πάτωμα, τα χέρια των αγοριών ψαχούλευαν τα κορίτσια σα να ξεφύλλιζαν το πρώτο τους αναγνωστικό»

«Κι η νεαρή εξαδέλφη — συνομήλικοι. στου κήπου τη χλόη πλαγιασμένοι, όπως θα λεγε ένας παλιός ποιητής.
Βράδυ. Φιληθήκαμε. Κι άξαφνα από μια μυστηριώδη κίνηση των άστρων
βρέθηκα ανάμεσα στα πόδια της.
Ο κόσμος μόλις είχε αρχίσει.»

Η πρώτη επαφή, το πρώτο άξαφνο ερωτικό σκίρτημα για την εξαδέλφη του, και πάλι χαμηλά, στη χλόη του κήπου. Ποτέ ψηλά και ποτέ όρθιος, αλλά κι εδώ ακόμα ο Τάσος πεσμένος, πλαγιασμένος, κρυμμένος ανάμεσα στα πόδια της εξαδέλφης λίγο πριν της χαρίσει το «μυστικό κλειδί» του, το οποίο για εμάς παραμένει ακόμα ένα μυστικό, λες και το πήρε μαζί του την ημέρα που έφυγε από κοντά μας, για το μεγάλο ταξίδι στους ουρανούς που ύμνησε τόσο.

«Κι αργότερα, σ’ ένα απ’ τα πιο μοναχικά μας όνειρα, της χάρισα το μυστικό κλειδί
από τότε χανόταν περίεργα»

«Κι αγάπησα τις λέξεις που με ταπείνωσαν γιατί με ανακαλούσαν σε μιαν άλλη παιδικότητα.»

Σίγουρα η ποίηση του Τάσου Λειβαδίτη, είναι ένα σταυρόλεξο για γερούς λύτες, ένας γρίφος που περιμένει να αποκρυπτογραφηθεί, από εκείνον που θα έχει εντρυφήσει στο σύνολο του έργου του, και γνωρίζοντας κάποιες κρυφές πτυχές της ζωής του, ίσως να πλησιάσει το αίνιγμα της «Διαθήκης» του, όπως αυτή αποτυπώθηκε στο χαρτί με τα «Μικρά γυμνάσματα λησμονιάς» του, αλλά κυρίως μέσα από το «Μικρό (αλλά τεράστιο σε γνώση) βιβλίο για μεγάλα όνειρα».

«Ίσως να το ‘βρα. Aλλά δεν θα σας το πω. Γιατί τότε εσείς τι θα ψάχνετε;»*

«μόνο μια θεία, που κούτσαινε λίγο, καταλάβαινε και μου ‘λεγε ψιθυριστά»
«τι ετοιμάζεις πάλι;», «τίποτα, τίποτα, θεία — μόνο που όλα τελειώνουν τόσο γρήγορα…»

Γιώργος Σ. Κόκκινος

Τα αποσπάσματα στίχων από το «Μικρό βιβλίο για μεγάλα όνειρα», Τάσος Λειβαδίτης, Εκδόσεις Κέδρος, 1987
* Το ποίημα «Διαθήκη» από το βιβλίο «Εγχειρίδιο ευθανασίας», Τάσος Λειβαδίτης, εκδόσεις Κέδρος, 1979
“Μικρό βιβλίο για μεγάλα όνειρα”
Συγγραφέας: Λειβαδίτης, Τάσος
Κατηγορία: Ελληνική ποίηση
Εκδότης: ΚΕΔΡΟΣ
Πρώτη έκδοση: 1987
Ημερ/νία έκδοσης: 1991
Αριθμός σελίδων: 76
ISBN: 960-04-0429-1

ΤΑΣΟΣ ΛΕΙΒΑΔΙΤΗΣ - ΑΦΙΕΡΩΜΑ - ΜΕΡΟΣ ΔΕΥΤΕΡΟ